Social Media: Ένας Άλλος Κόσμος

Ζώντας σε μια εποχή ψηφιοποίησης όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή εναλλακτικά τα social media, έχουν φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο συνδεόμαστε, επικοινωνούμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας, γίνεται αντιληπτό ότι η νέα αυτή πραγματικότητα έχει αλλάξει πολλά και από εκείνα που θεωρούσαμε έως εχθές δεδομένα. Ακόμα και για τον ίδιο μας τον εαυτό.

Με μια απλή κύλιση ή σάρωση στον κόσμο των social media μπορούμε να έχουμε άμεση πρόσβαση σε μια πλημμύρα πληροφοριών και εικόνων. Επιτρέποντάς μας, να παραμένουμε συνδεδεμένοι με τους φίλους και την οικογένειά μας. Ακόμη και να συμμετέχουμε σε παγκόσμιες εκδηλώσεις που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ήταν εφικτό. Ωστόσο, αυτή η συνεχής έκθεση σε ένα άκρως επιμελημένο περιεχόμενο, δύναται να έχει εκτεταμένες επιπτώσεις στην εικόνα του ίδιου μας του εαυτού. Όπως αντίστοιχα και στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας ευρύτερα.

Οι επιδράσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχοσύνθεση μας είναι ποικίλες. Όμως οι επεκτάσεις αυτής της επιρροή τους, συνειδητά ή ασυνείδητα καθορίζουν τις επιλογές, τις τάσεις και την μορφή έκφρασης του εαυτού μας προς το ευρύ κοινό των φίλων ή των ακολούθων που αναζητά ανατροφοδότηση για την ζωή μας. Άραγε, αυτή η τάση ανατροφοδότησης είναι απλώς μια μορφή ανθρώπινης αλληλεπίδρασης ή μιας βαθύτερης ανάγκης για αποδοχή και αναγνώριση ενός τέλειου εαυτού που απέχει μίλια μακριά από την πραγματικότητα;

Ο Φιλτραρισμένος Φακός της Αυτοεικόνας

Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συχνά χρησιμεύουν ως μια εικονική γκαλερί της ζωής μας. Επιμελούμαστε προσεκτικά τις αναρτήσεις για να παρουσιάσουμε μια εκλεπτυσμένη και εξιδανικευμένη εκδοχή του εαυτού μας. Αυτή η επιμελημένη αυτό-παρουσίαση όμως, περιλαμβάνει μόνο τις καλύτερες στιγμές από τις εμπειρίες και τα επιτεύγματά μας. Ως αποτέλεσμα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να παραμορφώσουν την αντίληψή μας για την πραγματικότητα. Ενισχύοντας μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς, επιτυχίας ή και ευτυχίας.

Για να εξηγήσουν το πώς μετράμε την αξία του εαυτού μας έναντι των άλλων, πολλοί ψυχολόγοι έχουν υποστηρίξει την «θεωρία κοινωνικής σύγκρισης». Καθώς λοιπόν, συγκρίνουμε τις ζωές μας με αυτές που οι άλλοι απεικονίζουν στο διαδίκτυο, μπορεί να προκύψουν συναισθήματα ανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Η ακατάπαυστη αναζήτηση likes, σχολίων και ακολούθων μπορεί να επιδεινώσει περαιτέρω αυτά τα αρνητικά συναισθήματα. Οδηγώντας τελικά σε μια παραμορφωμένη εικόνα του εαυτού μας. Η επίδραση συνεπώς των social media στην κοσμοθεωρία και την αυτοαντίληψη μας, είναι καθοριστικής σημασίας παράγοντες για την επιδείνωση της ψυχικής μας υγείας. Ειδικότερα στις περιπτώσεις εκείνες των ατόμων, που αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα κατάθλιψης, μοναξιάς, διαστρεβλωμένης εικόνας του εαυτού ή του σώματος τους.

Παράλληλα και οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται από τις πλατφόρμες τείνουν να προσαρμόζουν το περιεχόμενο τους στις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντά μας. Αν και αυτό φαίνεται βολικό, υπό μια επιφανειακή προσέγγιση, μπορεί να οδηγήσει σε μια περιορισμένη έκθεση σε διαφορετικές προοπτικές και ερεθίσματα. Ενισχύοντας τελικά τις υπάρχουσες πεποιθήσεις και προκαταλήψεις μας ακόμη και απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό. Το συγκεκριμένο φαινόμενο επίσης, μπορεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου οι χρήστες είναι λιγότερο πιθανό να εμπλακούν με αντίθετες απόψεις ή να συμμετάσχουν σε ένα στοχαστικό λόγο μεταξύ τους.

Το γεγονός αυτό κατά επέκταση μπορεί να συμβάλει εξίσου στην ευρύτερη πόλωση της κοινωνίας, καθώς τα άτομα εδραιώνονται περισσότερο στους δικούς τους προσαρμοσμένους άξονες περιεχομένου, οπότε είναι και λιγότερο πρόθυμα να εξετάσουν εναλλακτικές προοπτικές. Ως αποτέλεσμα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν ακόμη και άθελά τους, να οδηγήσουν σε μια στρεβλή κατανόηση περίπλοκων θεμάτων και γεγονότων της πραγματικότητας.

Social Media: Η Ψευδαίσθηση της Σύνδεσης

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρουσιάζουν μια παράδοξη έκφανση για την αίσθηση της σύνδεσής μας με άλλους ανθρώπους. Και ενώ οι πλατφόρμες από την μια πλευρά, μας επιτρέπουν να συνδεθούμε με ένα ευρύτερο κοινό και πλήθος νέων ατόμων, μπορούν επίσης να καλλιεργήσουν μια αίσθηση απομόνωσης και μοναξιάς. Όχι μόνο η συνεχής σύγκριση με άλλους και η πίεση για διατήρηση μιας άψογης διαδικτυακής περσόνας που μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα ανεπάρκειας και αποσύνδεσης, αλλά και οι γνήσιες, ουσιαστικές και ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις μπορούν να επισκιαστούν από επιφανειακά likes και emoji. Αφήνοντας έτσι και πάλι τους χρήστες, στο τέλος της ημέρας, να λαχταρούν βαθύτερες και πιο αυθεντικές συνδέσεις.

The Dopamine Dilemma: Η Αναζήτηση της Απόλαυσης

Μία από τις πιο αξιοσημείωτες ψυχολογικές επιπτώσεις των social media, είναι η αλληλεπίδρασή τους με το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Όταν λαμβάνουμε likes, σχόλια ή ειδοποιήσεις, ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει ντοπαμίνη. Έναν νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται άμεσα με την αίσθηση της ευχαρίστησης και της ανταμοιβής στο ανθρώπινο σώμα. Αυτό το φαινόμενο δημιουργεί και πάλι έναν φαύλο κύκλο αναζήτησης της επικύρωσης και της αφοσίωσης από ένα κοινό. Παρόμοια η επίδραση του όπως ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια, μπορεί να οδηγήσει σε μιας εθιστική συμπεριφορά, με τους χρήστες αναζητούν συνεχώς αυτές τις ευχάριστες αισθήσεις ελέγχοντας καταναγκαστικά τις ροές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

The Fear of Missing Out (FOMO): Ο Φόβος της Απώλειας

Ένα ακόμη ψυχολογικό φαινόμενο που επιδεινώνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι εκείνο της απώλειας. Καθώς βλέπουμε φίλους και γνωστούς να μοιράζονται συναρπαστικές εμπειρίες και επιτεύγματα, μπορεί να αισθανόμαστε μια αίσθηση προσωπικής ανεπάρκειας. Ακόμη και φθόνου. Η επιμελημένη φύση του περιεχομένου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συχνά διαιωνίζει την ψευδαίσθηση του ότι, όλοι οι άλλοι κάνουν μια πιο ικανοποιητική ζωή από εμάς. Η οποία αντίληψη μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα μοναξιάς, άγχους και μειωμένης αυτοεκτίμησης. Το φαινόμενο FOMO μπορεί να είναι ιδιαίτερα οδυνηρό, καθώς θολώνει τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ εικονικών και πραγματικών εμπειριών. Επηρεάζοντας την αίσθηση του ανήκειν και της ικανοποίησής μας.

Εμβαθύνοντας στα Άδυτα της Προσωπικής Αναζήτησης

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν μια άνευ προηγουμένου προηγμένη μορφή, κοινωνικής σύγκρισης. Είτε συνειδητά, είτε ασυνείδητα, συγκρίνουμε τους εαυτούς μας με άλλους. Ιδιαίτερα όταν περιηγούμαστε σε προσεκτικά επιμελημένα προφίλ που παρουσιάζουν τα κυριότερα σημεία της ζωής τους. Αυτή η τάση να μετράμε την αξία μας έναντι των άλλων μπορεί να συμβάλει σε χαμηλότερη αυτοεκτίμηση. Όπως και στην αρνητική εικόνα για τον εαυτό μας. Η συνεχής έκθεση σε εικόνες μιας φαινομενικά άψογης ζωής μπορεί να δημιουργήσει μη ρεαλιστικά πρότυπα και ένα συνεχές αίσθημα έλλειψης.

Παράλληλα, παρά τις υποσχόμενες προοπτικές τους για ενισχυμένη συνδεσιμότητα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν ειρωνικά να οδηγήσουν σε αυξημένα συναισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης, όπως επισημάνθηκε. Οι επιφανειακές διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις συχνά στερούνται το βάθος και τη συναισθηματική απήχηση των συνομιλιών πρόσωπο με πρόσωπο. Το να βασιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό στις ψηφιακές αλληλεπιδράσεις μπορεί να περιορίσει την ικανότητά μας να χτίζουμε και να διατηρούμε ουσιαστικές σχέσεις. Οδηγώντας δυνητικά σε μια αίσθηση απόσπασης από την πραγματικότητα και την ζωντανή επικοινωνία. Εντείνοντας το συναισθηματικό κενό και την προσωπική απόγνωση για μια ρεαλιστική ανθρώπινη επαφή.

Διαδικτυακός Εκφοβισμός και Ψυχική Υγεία

Η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει δυστυχώς διευκολύνει και την εμφάνιση του διαδικτυακού εκφοβισμού. Όπου τα τελευταία χρόνια σημειώνει σημαντικά, ανησυχητική άνοδο. Επιφέροντας σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες στα θύματα. Η ανωνυμία και η απόσταση που παρέχουν οι διαδικτυακές πλατφόρμες μπορούν να ενθαρρύνουν τα άτομα να εμπλακούν σε ζημιογόνες συμπεριφορές προς άλλους. Που υπό άλλες συνθήκες δεν θα μπορούσαν ποτέ να εκδηλώσουν αυτοπροσώπως. Τα θύματα του διαδικτυακού εκφοβισμού βιώνουν χρόνιο στρες, αγχώδης διαταραχές και κατάθλιψη. Τα οποία συμπτώματα, όλα, έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική τους ευεξία ή ακόμη μπορούν να τα οδηγήσουν και σε άλλες σοβαρότερες αυτό-ζημιογόνες συμπεριφορές.

Social Media: Προώθηση μιας Ισορροπημένης Προσέγγισης

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αναμφισβήτητα μεταμορφώσει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας. Η επιρροή τους στην αυτοεικόνα και την κοσμοθεωρία μας είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη. Για να περιοριστούν τα αρνητικά αποτελέσματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, θα πρέπει πρώτα, σε προσωπικό επίπεδο, να προσεγγίζονται υπεύθυνα. Έχοντας επίγνωση των συναισθηματικών μας αντιδράσεων στο εκάστοτε περιεχόμενο η παρακολούθηση λογαριασμών που συμβάλλουν σταθερά σε μια αρνητική επίδραση, θα πρέπει να περιορίζονται. Ή ακόμη και να διακόπτεται ολιστικά η ακολουθία τους.

Αντίθετα, θα πρέπει να αναζητείται ένα περιεχόμενο που θα αμφισβητεί τις υπάρχουσες πεποιθήσεις. Ένα περιεχόμενο που θα εκθέτει το άτομο σε διαφορετικές απόψεις. Συμμετέχοντας σε ποικίλες συζητήσεις για θέματα της επικαιρότητας με σεβασμό, διευρύνετε η κατανόησή μας για τον κόσμο. Μοιραζόμενοι αυθεντικές εμπειρίες, θετικές και αρνητικές, ερχόμαστε σε επαφή με την εσωτερική μας ευαλωτότητα. Με αυτόν τον τρόπο και σταδιακά, μαθαίνουμε να απελευθερώνουμε την πίεση ώστε να παρουσιάζουμε πάντα μια εξιδανικευμένη εικόνα.

Προτεραιότητα επίσης, θα πρέπει να δίνεται στις φυσικές αλληλεπιδράσεις. Η διατήρηση των σχέσεων με τον πραγματικό κόσμο θα πρέπει πάντα να είναι η κεντρική πηγή κοινωνικοποίησης. Περνώντας ποιοτικό χρόνο και συμμετέχοντας σε συνομιλίες και δραστηριότητες πρόσωπο με πρόσωπο, θέτονται όρια στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Συνεπώς, κατανοώντας τους υποκείμενους ψυχολογικούς μας μηχανισμούς και υιοθετώντας υπεύθυνα πρότυπα χρήσης, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα κοινωνικής δικτύωσης, ως ένα μέσω επιπρόσθετης ψυχαγωγίας. Και όχι ως ένα μέσω εξάρτησης ή ένα μέσω απόσπασης τους εαυτού μας από την πραγματικότητα. Προστατεύοντας με αυτόν τον τρόπο την ψυχική μας ευεξία και ευημερία.